Oh Alberta..!

PROLOOG

Mijn enige zus emigreerde in de vorige eeuw naar Canada. Zij ontmoette daar een Canadese emigrant met Hollandse achtergrond waarop zij viel. 

 

En zo geviel het dat zij nog even terugkeerde om van ons afscheid te nemen om zich definitief met haar de Bree te vestigen in dat verre land. We gaan eens kijken naar de belevenissen van de voorzaten van haar man. 

 

We gaan verder met Albertus de Bree (1806-1863) maar eerst wat over zijn moeder Alberta de Bree

 

INHOUD

• Vleselijke conversatie
  
• De Catharijnekerk
• Daar is de timmerwinkel weer!
  
• Roeden en ellen
  
• Nawoord
• Bronnen
  

 

VLESELIJKE CONVERSATIE

 

“Oh Alberta, als je nù niet de naam prijs geeft van de man die je heeft misbruikt, dan help ik je niet verder met de bevalling!” 

 

De vroedvrouw probeerde op deze manier de waarheid uit haar te krijgen en de naam van de vader van het kind te horen, dat elk moment geboren kon worden. Alberta gaf echter geen krimp, en met een laatste kreet kwam Albertus ter wereld. 

 

En ook later heeft Alberta zijn naam niet bekend gemaakt, voor zo ver we dat uit de kerkboeken kunnen opmaken. 

 

Albertus de Bree, geboren na "vleselijke conversatie" – zoals dat toen werd genoemd – met een onbekende man, werd gedoopt op 18 februari 1806 in de Catharijnekerk in Utrecht. 1)

 

Bevallende vrouw roept om de hulp van Juno Lucina RP P OB 35.362 prentmaker  Giulio Bonasone Rijksmuseum Publiek domein (fragment)

 

DE CATHARIJNEKERK

Als enige van de middeleeuwse kerken in Utrecht werd de Catharijnekerk in 1815 teruggegeven aan de katholieken, eerst als garnizoenskerk, vanaf 1842 als parochiekerk, waarna zij, bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie, in 1853 tot kathedraal verheven werd. 2) 

Catharijnekerk interieur Wikipedia (Pepijntje)

Hoe Alberta in Utrecht terecht is gekomen heb ik niet kunnen vinden. Wel is bekend dat zij en haar ouders uit Amersfoort komen, maar daarover een andere keer. 

Na de geboorte van Albertus vertrekt ze naar Hoorn, 3) trouwt met de timmerman Jacob Borst 4) en krijgt nog acht kinderen. 

Haar man dient dan in ieder geval als kanonnier in Enkhuizen (verplicht?) in het leger van Napoleon. 5) 

Vermoedelijk heeft hij in gevangenschap verkeerd want van 1813 tot 1816 worden er geen kinderen geproduceerd. Beiden sterven na omzwervingen in Noord-Holland in armoede. 6)

 

DAAR IS DE TIMMERWINKEL WEER

Dit is de handtekening van Samuel Antony de Moraaz. 7) Hij was liberaal lid van de Tweede Kamer en ook notaris in Alkmaar. 2) 

En op 17 januari 1832 maakt hij een akte op waarin  "een huis en erve, geteekend no.66 met den daarbij behoorenden timmermanswinkel, staande en geleegen te Broek op Langedijk (..) met de, in gemelden timmernmanswinkel, aanwezig zijnde timmermansgereedschappen" voor 610 gulden eigendom werd van de timmerman Albertus de Bree uit Broek op Langedijk. 7) 

Nu weten we eindelijk waar dat huis met timmerwinkel van zijn zoon Arie en kleinzoon Albertus vandaan komt. 

Hoe hij aan dat geld kwam? Dat komt in een later verhaal aan de orde als we het gaan hebben over de vader van Alberta. 

En van wie hij het vak heeft geleerd? Dat moet zijn stiefvader zijn geweest want die was ook timmerman. En dat gaat over van vader op zoon, tot onze tijd aan toe. 

Albertus en zijn vrouw Neeltje Slot krijgen negen kinderen, van wie er drie vroeg overlijden.

Dit is de plaats van Albertus en Alberta in de familie:

 

ROEDEN EN ELLEN

Als Albertus in 1863 komt te overlijden wordt de nalatenschap verdeeld en blijkt er behalve het huis met timmerwinkel nog meer bezit te zijn. Zo lezen we in de Akte van Scheiding dat er nog bouwland was in Sint Pancras en Broek op Langedijk ter grootte van onder meer 13 roeden en 60 ellen in Sint Pancras. 8) 

Destijds gebruikte men andere oppervlaktematen dan die van tegenwoordig. En zo is een roede ook nog eens plaatselijk verschillend; in Broek gebruikte men de Rijnlandse roede, ongeveer 14 vierkante meter. 

In 1820 voerde men het metriek stelsel in: een roede werd tien meter en als oppervlaktemaat dus tien maal tien is 100 vierkante meter, dus een centiare. En een el was eerst 60 centimeter en werd later een meter. 

Met andere woorden, dat stukje land in Sint Pancras was 0,136 hectare (13x100 plus 60x1=1360m2). En 1 ha is 2,47 acres en dat uitrekenen mag je zelf doen.

Click to enlarge (formule slaat echt nergens op)

 

NAWOORD

Met Albertus komt dus een einde aan de mannelijke lijn van voorouders. De vader van Albertus is immers onbekend en niet meer te achterhalen. 

 

We kunnen nu een punt zetten achter de De Bree story maar ook doorgaan met de ouders van Alberta. 

 

Laten we in een volgende post eens kijken hoe het hen is vergaan.

 

BRONNEN

1) Doopboek Nederduits Gereformeerd Utrecht Catharijnekerk 1802-1811 folio 206 via Familysearch image 112

2) Wikipedia

3) Nederduits Gereformeerde Lidmatenregisters Hoorn 1734-1818 via Westfries archief image 126

4) Ondertrouwinschrijvingen 1782-1811  Hoorn folio 219 via Westfries archief image 223

5) Burgerlijke Stand Geboorten Medemblik aktenummer 42 van Johanna Borst

6) Tafel V-bis, alfabetisch register van sterfgevallen en aangifte van nalatenschappen, 1860-1903

7) Notarieel Archief Alkmaar Notaris Moraaz 1824-1863 aktenummer 11 van 17 januari 1832 via Regionaal Archief Alkmaar image 24

8) Notarieel Archief Zuid Scharwoude aktenummer 4259 18 februari 1865 Gemeente Zuid Scharwoude Periode 1843-1868 Notaris P. Hulst akte van scheiding