PILGRIM FATHERS
Deze zomer hebben wij in Leiden de International Leiden Mayflower 400 Conference vanwege de Pilgrim Fathers, die 400 jaar geleden de stad verlieten en naar Amerika vertrokken vanwege godsdienstachtervolging in Engeland, hun land van oorsprong. Maar ja, corona...
DERTIEN
Even een stukje kerkgeschiedenis. Na het vertrek van Napoleon werd de naam van Nederduits Gereformeerde Kerk veranderd in de Nederlands Hervormde Kerk met – kort door de bocht – aan het hoofd de koning. Men vond dat de gereformeerde belijdenis niet meer functioneerde in de praktijk. Al snel ageerden diverse stromingen tegen de theologie, die sterk beïnvloed raakte door de Verlichting. Dat leidde uiteindelijk tot een nieuwe kerkreformatie, de Afscheiding van 1834, voornamelijk onder leiding van Ds Hendrik de Cock. 1) Uiteindelijk zou het na diverse scheuringen en afsplitsingen komen tot de dertien verschillende stromingen, die we nu kennen.
Waarom dit verhaal? Welnu, in de omgeving van Hardenberg, waar immers meerdere voorzaten van de familie Nieboer vandaan komen leefden deze gevoelens zo sterk dat menig landbouwer meende zijn heil te moeten zoeken in de Verenigde Staten om daar in vrijheid hun geloof te kunnen beleven.
MANNENBROEDERS
En zo geviel het dat Albertus Christiaan van Raalte samen met een groot aantal afgescheiden mannenbroeders uit o.a. Hardenberg in 1846 afreisde naar de Verenigde Staten en daar de plaats Holland stichtte in de staat Michigan. 1) Drie jaar eerder was Gerrit Schrotenboer met zijn gezin en zwagers al naar de V.S. vertrokken. Van zijn achterneef Johannes Schrotenboer heb ik de overtocht kunnen achterhalen. ’t Is ten slotte ook familie, nietwaar? Hoe dan wel is als volgt: Gerritdina Scholten is mijn oma van moeders kant, haar oma was Gerritdina Veurink. Haar vader Lucas had een zus Evertjen getrouwd met Hendricus Schrotenboer en Hendricus had een neef Johannes.
MICHIGAN
Van Raalte was niet alleen dominee: hij was advocaat, bestuurder, kadasterambtenaar, financieel deskundige, rechter. Hij deed alles voor zijn volgelingen. Sommigen meenden dat hij de touwtjes te strak in handen had en dat hij zijn zakken vulde: hij verkocht de grond aan zijn volgelingen duurder dan de prijs die de Amerikaanse overheid vroeg. Hij verdedigde zijn methode omdat er kerken, scholen en een weeshuis moesten worden gebouwd. Van Raalte sloot zich aan bij de Reformed Church in America, die bestond sinds 1628. Daar was niet iedereen blij mee: de oude kerk hadden ze in Nederland juist met alle narigheid achter zich gelaten en nu ging Van Raalte er weer bij. In 1857 moest Van Raalte aanzien hoe de eerste splitsing een feit werd: die tussen de Reformed Church in America en de Christian Reformed Church. In 1851 was hij betrokken bij de oprichting van Hope College, een school in Holland voor opleiding van leraren en dominees. Tegelijkertijd stichtte de Christian Reformed Church het veel bekender geworden Calvin College in Grand Rapids 1), waar mijn zwager zijn studie heeft volbracht.
BOOTJE VAREN - ONTBERINGEN
Waar waren we ook alweer gebleven? 1a) Oh ja, bij Johannes Schrotenboer.
Johannes en zijn gezin waren lid van de Christelijk Afgescheiden Gemeenten toen ze begin september 1847 vanuit Rotterdam naar New York vertrokken. Ze betaalden al gauw zo’n 95 gulden inclusief eten en drinken per persoon voor de overtocht 2), die ongeveer vijftig dagen duurde.
Aan boord van de bark Maria Magdalena werden soms meer dan honderd passagiers vervoerd op het tussendek dus er is weinig fantasie voor nodig om je in te beelden hoe het was gesteld met de kwaliteit van eten, water en sanitaire omstandigheden. Het schip was ongeveer dertig meter lang en mat ruim 400 ton. 3) Bij deze reis waren er slechts dertig passagiers, die de reis naar de States begonnen. 4) Op 26 oktober 1847 wordt de passagierslijst door kapitein Dirk Smit naar waarheid (“So help me God”) ondertekend en mag het spul van boord.
EN VERDER?
Hoe de tocht daarna is verlopen is niet bekend. Ook is niet duidelijk of ze de trein hebben genomen, die al sinds 1830 New York met de grote meren in het westen verbond. Of dat de reis met de trekschuit (canalboat) van honderden kilometers via het Erie kanaal en de stoomboot over de meren is gegaan. Dat duurde namelijk vijf weken 5) en Zwaantje Doezeman, de vrouw van Johannes was hoogzwanger.
Uiteindelijk kan uit de vele gegevens van Findgrave, een website met gegevens en foto’s van grafzerken en overledenen, worden opgemaakt dat ze terecht zijn gekomen in Fillmore, Allegan County in de staat Michigan. Het nabij gelegen Holland maakt deel uit van een christelijke enclave, gesticht door de groep van Raalte, herkenbaar aan de Nederlandse plaatsnamen als Overisel (da's geen schrijffout, hoor), Drenthe, Zeeland en Noordeloos. Vijftig kilometer naar het oosten ligt het eerder genoemde Grand Rapids. Alle personen in de familie Schrotenboer hebben als beroep farmer. En uit de US Census van 1860, vergelijkbaar met ons voormalig Bevolkingsregister, kunnen we opmaken dat Johannes (ook Hance genoemd) voor 1.800 dollar vastgoed bezit en 600 dollar roerende goederen. Heeft hij toch nog goed geboerd.
Bronnen:
1) Wikipedia
1a) Uit de VPRO-serie "In Europa" van Geert Mak
2) www.historischeprojecten.nl
3) pietsscheepindex.nl
4) New York Passengers list 1820-1891 1 september 1847 tot 30 oktober 1847 via Family Search image 934
5) Beeldbank Het Geheugen Online Erfgoedcollecties
Deze zomer hebben wij in Leiden de International Leiden Mayflower 400 Conference vanwege de Pilgrim Fathers, die 400 jaar geleden de stad verlieten en naar Amerika vertrokken vanwege godsdienstachtervolging in Engeland, hun land van oorsprong. Maar ja, corona...
 |
| Pilgrim Fathers Rijksmuseum RP-P-1905-2755 naar Geo Schwartze (Publiek domein) |
DERTIEN
Even een stukje kerkgeschiedenis. Na het vertrek van Napoleon werd de naam van Nederduits Gereformeerde Kerk veranderd in de Nederlands Hervormde Kerk met – kort door de bocht – aan het hoofd de koning. Men vond dat de gereformeerde belijdenis niet meer functioneerde in de praktijk. Al snel ageerden diverse stromingen tegen de theologie, die sterk beïnvloed raakte door de Verlichting. Dat leidde uiteindelijk tot een nieuwe kerkreformatie, de Afscheiding van 1834, voornamelijk onder leiding van Ds Hendrik de Cock. 1) Uiteindelijk zou het na diverse scheuringen en afsplitsingen komen tot de dertien verschillende stromingen, die we nu kennen.
Waarom dit verhaal? Welnu, in de omgeving van Hardenberg, waar immers meerdere voorzaten van de familie Nieboer vandaan komen leefden deze gevoelens zo sterk dat menig landbouwer meende zijn heil te moeten zoeken in de Verenigde Staten om daar in vrijheid hun geloof te kunnen beleven.
MANNENBROEDERS
 |
| Ds A.C.van Raalte (Wikipedia Publiek domein) |
MICHIGAN
Van Raalte was niet alleen dominee: hij was advocaat, bestuurder, kadasterambtenaar, financieel deskundige, rechter. Hij deed alles voor zijn volgelingen. Sommigen meenden dat hij de touwtjes te strak in handen had en dat hij zijn zakken vulde: hij verkocht de grond aan zijn volgelingen duurder dan de prijs die de Amerikaanse overheid vroeg. Hij verdedigde zijn methode omdat er kerken, scholen en een weeshuis moesten worden gebouwd. Van Raalte sloot zich aan bij de Reformed Church in America, die bestond sinds 1628. Daar was niet iedereen blij mee: de oude kerk hadden ze in Nederland juist met alle narigheid achter zich gelaten en nu ging Van Raalte er weer bij. In 1857 moest Van Raalte aanzien hoe de eerste splitsing een feit werd: die tussen de Reformed Church in America en de Christian Reformed Church. In 1851 was hij betrokken bij de oprichting van Hope College, een school in Holland voor opleiding van leraren en dominees. Tegelijkertijd stichtte de Christian Reformed Church het veel bekender geworden Calvin College in Grand Rapids 1), waar mijn zwager zijn studie heeft volbracht.
 |
| Calvin College Chapel (Wikipedia Publiek domein) |
BOOTJE VAREN - ONTBERINGEN
Waar waren we ook alweer gebleven? 1a) Oh ja, bij Johannes Schrotenboer.
Johannes en zijn gezin waren lid van de Christelijk Afgescheiden Gemeenten toen ze begin september 1847 vanuit Rotterdam naar New York vertrokken. Ze betaalden al gauw zo’n 95 gulden inclusief eten en drinken per persoon voor de overtocht 2), die ongeveer vijftig dagen duurde.
 |
| Voorbeeld van een bark: de Europa (Wikipedia Publiek domein) |
Aan boord van de bark Maria Magdalena werden soms meer dan honderd passagiers vervoerd op het tussendek dus er is weinig fantasie voor nodig om je in te beelden hoe het was gesteld met de kwaliteit van eten, water en sanitaire omstandigheden. Het schip was ongeveer dertig meter lang en mat ruim 400 ton. 3) Bij deze reis waren er slechts dertig passagiers, die de reis naar de States begonnen. 4) Op 26 oktober 1847 wordt de passagierslijst door kapitein Dirk Smit naar waarheid (“So help me God”) ondertekend en mag het spul van boord.
 |
| New York Passengers list 1820-1891 01-09-1847 tot 30-10-1847 (Family Search image 9) |
EN VERDER?
Hoe de tocht daarna is verlopen is niet bekend. Ook is niet duidelijk of ze de trein hebben genomen, die al sinds 1830 New York met de grote meren in het westen verbond. Of dat de reis met de trekschuit (canalboat) van honderden kilometers via het Erie kanaal en de stoomboot over de meren is gegaan. Dat duurde namelijk vijf weken 5) en Zwaantje Doezeman, de vrouw van Johannes was hoogzwanger.
 |
| Grafsteen van Johannes (www.findgrave.com) |
 |
| Census 1860 Fillmore County Allegan MichiganI USA (Family Search image 8) |
Bronnen:
1) Wikipedia
1a) Uit de VPRO-serie "In Europa" van Geert Mak
2) www.historischeprojecten.nl
3) pietsscheepindex.nl
4) New York Passengers list 1820-1891 1 september 1847 tot 30 oktober 1847 via Family Search image 934
5) Beeldbank Het Geheugen Online Erfgoedcollecties
Reacties
Een reactie posten