Om het overzicht te bewaren: deze tak de Boer behoort bij de familie Bogaards en niet bij die van de Bree. Hoewel ze allebei in Noord-Holland wonen hebben ze niets met elkaar te maken. Dus: waar waren we ook alweer gebleven met de familie Bogaards?
INHOUD
- Eyerland
- Vrouw Judith
- Waar gaat dit verhaal naar toe? Deel 1
- Intermezzo
- Waar gaat dit verhaal naar toe? deel 2
- Tot slot
EYERLAND
We gaan weer eens een eindje fietsen. Deze keer op Texel,
naar de mooie Eierlandse duinen:
 |
| Eierlandse duinen Foto Bas Dekker Website Zalix.nl |
De naam Eierland duidt erop dat op het vroegere eiland veelvuldig meeuweneieren werden geraapt. Deze eieren gingen – voor het eigeel - massaal naar de Amsterdamse bakkerijen.
Dit gebied maakte vroeger deel uit van
Vlieland en door bewegingen van het wad ontstond het Eierlandse Gat, dat
Eierland scheidde van Vlieland. Eierland werd een zelfstandig eiland.
 |
| Bron: Wikipedia, Publiek domein |
In de 16de eeuw slibde de ruimte tussen Texel
en Eierland dicht en de eilanden werden samengevoegd. 1) Zo ontstonden de
Eierlandse duinen.
VROUW JUDITH
De rede van Texel was vroeger het vertrekpunt van menig
handels- en oorlogsvaartuig. Het zal dan ook niemand verbazen dat het nogal
eens fout ging bij slecht weer.
Aan het eind van de 18de eeuw voeren jaarlijks gemiddeld
2500 schepen uit via de vaargeulen rond het eiland. Hinderlijk daarbij waren de
langzaam verschuivende zandbanken bij eilanden zoals Eierland. 2)
We doen net
alsof we op de e-bike op 23 oktober 1788 op het eiland Eierland naar de zee staan te kijken naar het komen en gaan van de schepen. Er staat windkracht acht maar
op zo’n fiets heb je altijd wind mee.
We zien een schip waarmee het
niet goed gaat: het lijkt wel een snauwschip, laten we maar zeggen. Dat is een zeilschip
voor de kustvaart. 1)
 |
| Model van en snauwschip (Bron: Rijksmuseum Publiek domein) |
Nu weer even écht. Het lukt kapitein Gerrit Mooy niet om zijn “Vrouw Judith” op koers te houden en “het Schip (...) is in den gepasseerden nacht gedeeltelyk verbrysseld, en benevens een gedeelte der Lading op Strand geslagen (...) Presumptief zal de Equipagie verongelukt zyn, dewyl de Sloep het onderste boven op Strand is geworpen”. 3)
Het schip vervoerde in ieder geval een aantal
tonnen teer, want die zijn aan strand gespoeld 4) en later geveild. 5)
 |
| Amsterdamsche Courant van 30 oktober 1788 |
WAAR GAAT DIT VERHAAL NAAR TOE? Deel 1
We gaan een stapje dichterbij in de tijd en wel naar 20
februari 1814.
We zijn in Zijpe want er is een trouwerij. Elisabeth Gerritsdr
Mooy en Dirk Cornelisz de Boer staan voor de ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
En zij staan hier in de familie:
Er zijn problemen.
Dirk is minderjarig en heeft geen (voor)ouders,
die toestemming voor het huwelijk kunnen geven. Gelukkig geeft de toen gebruikelijke
Familieraad die wel; dat was destijds niet altijd het geval. Het feit dat de bruid
zes maanden zwanger was zal een rol gespeeld hebben.
De curator op
Texel kan echter niet aanwezig zijn “vermits de passage tusschen deze
Gemeente en gemelde eiland, zoo door het Saizoen als uithoofde dat den Helder
zich in handen van den vijand bevindt, gestremd is”. 7)
Elisabeth kan geen
huwelijkstoestemming overleggen van haar ouders. Het overlijden van haar moeder kan niet
worden aangetoond omdat tijdens de invasie van de Engelsen in 1798 de
documenten verloren zijn gegaan.
Haar vader Gerrit Mooy is zoals we hierboven
hebben gelezen verdronken; het lichaam is nooit gevonden. Goede raad is duur.
INTERMEZZO
Dat de Noord-Hollanders op walvisvaart gingen is bij velen bekend. Bijna elke familie heeft wel een lid. dat als harpoenier, chirurgijn (arts)
of ander bemanningslid op een schip naar Groenland of verder heeft
gevaren.
Op 22 april 1786 licht de walvisvaarder “Frankendaal” de ankers en
vertrekt uit Amsterdam voor een reis van bijna een jaar. Met veel ontberingen, tegenslag
en slecht weer leidt commandeur (kapitein) Maarten Mooy, Elisabeths oom en dus een
broer van de omgekomen Gerrit, zijn bemanning door de barre tocht. 6)
Zijn zoon
Jan Mooy heeft een aquarel gemaakt met in het midden de “Frankendaal”:
 |
| Walivisvaart, aquarel van Jan Maartensz Mooy (Bron Collectie Zuiderzeemuseum) |
WAAR GAAT DIT VERHAAL NAAR TOE? Deel 2
De vrederechter (alleensprekende rechter in de Franse tijd) biedt bruid en bruidegom uitkomst.
Vier notabele mensen uit de Callantoogse gemeenschap
verklaren onder ede dat de ouders van Elisabeth zijn overleden. Deze notabelen zijn onder
meer haar oom Maarten Mooy, de commandeur en diens zoon Jacob Mooy. En de vrederechter verklaart
schriftelijk de afwezigheid van Dirks curator. 7)
Een huwelijk zonder ouders
dus, dat na vier maanden dramatisch tot een einde komt door het overlijden van
Elisabeth in het kraambed. De eerstgeborene Cornelis de Boer overleeft de
bevalling. 8)
TOT SLOT
De voorouders van Dirks schoonvader Gerrit Mooy vinden we
makkelijk terug tot Aarjen Mooy, halverwege de 17de eeuw. Zij maken
deel uit van de notabelen van Callantsoog als ouderlingen, commandeurs
(kapiteins op walvisvaarders) en burgemeesters. 9)
Ze staan eigenlijk te ver van
de familie Bogaards om er dieper op in te gaan.
BRONNEN
1) Wikipedia
2) Maarten Hell en Wilma Gijsbers in het artikel
"Geborgen of gezonken, gered of verdronken" in het Tijdschrift voor
Zeegeschiedenis Jaargang 31 2012/1
3) Amsterdamsche Courant van 30 oktober 1788 (Er wordt
vermeld dat de “Vrouw Judith” van Archangel (d.i. Archangelesk in Rusland) naar
huis kwam, maar dat is onwaarschijnlijk: een reis va duizenden kilometers voor
zo’n klein schip)
4) Haerlemsche Saterdaegsche van 28 oktober 1788
5) Amsterdamsche Courant van 9 april 1789
6) De reis van Maarten Mooy naar Groen 1786: https://www.zuiderzeecollectie.nl/object/articles/Zuiderzee_museum-200015628
en auteur J.D.C.de Vries 1913
7) Huwelijkse bijlage Burgerlijke Stand Zijpe aktenummer
5 van 20 februari 1814
8) Burgerlijke Stand Geboorten Zijpe aktenummer 22-05
9) MyHeritage
Reacties
Een reactie posten