Waar waren we ook alweer gebleven 1) met de familie Bogaards? Eén van de laatsten was Willem Bogaards (1860-1932) uit Hazerswoude, zoon van Aartje van Dorp. Hij ging later naar Zeeland, je leest er hier over: http://barthelgezocht.blogspot.com/2021/02/willem-bogaards-1860-1932-en-de-oesters.html Laten we eens kijken hoe het de familie van Dorp verging, te beginnen met de vader van Aartje: Johannes van Dorp, geboren in Rijswijk. 2)
INHOUD
- Sprokkelmaand/wintermaand
- Polderen
- De notaris
- Nog eens Hazerswoude
- Tot slot
SPROKKELMAAND/WINTERMAAND
Temperatuur dik beneden nul? Striemende wind uit het
oosten? Nee hoor: zuidwestelijke wind en een graad of negen terwijl het toch de
23ste van Wintermaand 1810 is. Huh, Wintermaand, wat is dit nu weer?
Het zit zo:
De namen van onze maanden zijn van Latijnse oorsprong.
Nog niet zo lang geleden werden echter de Germaanse termen gebruikt zoals in
dit geval “Wintermaand” voor de maand december. En zo hadden we voor al die
maanden een eigen naam: 3)
Januari is louwmaand:
louwmaand is een variant van looimaand: januari was de maand waarin leer werd
gelooid (voorbereidende bewerkingen erop uitvoeren).
Februari is sprokkelmaand:
ontstaan uit een verbastering van het Latijnse spurcalia, de naam van een
reinigingsfeest dat in februari werd gevierd. De benaming is aangepast onder
invloed van het Nederlandse woord sprokkelen (=takken verzamelen).
 |
| Julius Goltzius: de sprokkelaars (objectnummer.RP-P-1892-A-17509 via Rijksmuseum publiek domein) |
Maart is lentemaand: de maand
waarin de lente begint.
April is grasmaand: de maand
waarin het nieuwe gras uitspruit.
Mei is bloeimaand: de maand
waarin alles tot bloei komt.
Juni is zomermaand: de maand
waarin de zomer begint.
Juli is hooimaand: de maand
waarin van oudsher het hooien plaatsvindt.
Augustus is oogstmaand: de
maand waarin van oudsher geoogst wordt.
September is herfstmaand: de
maand waarin de herfst begint.
Oktober is wijnmaand: de maand
waarin van oudsher wijn gemaakt wordt.
November is slachtmaand: de
maand waarin traditioneel de dieren werden geslacht.
December is wintermaand: de
maand waarin de winter begint.
En op de 23ste van Wintermaand 1810 trad Johannes in het huwelijk met de 21jarige Gijsje Hoogendijk uit Zegwaard. 4)
We vinden Johannes hier in de familie:
POLDER(EN)
Polder is een Nederlands woord dat in meerdere talen voor komt. Niet
alleen in het Engels maar ook in het Frans en Spaans wordt het woord op
dezelfde manier gespeld en begrepen en zelfs in Rusland spreken ze het zo uit maar
schrijven het zò: польдер. Probeer het maar eens bij Google translate. Wij zijn er
trots op.
En we kunnen hier ook pólderen. Dat betekent dat we net zo lang met
elkaar overleggen tot we consensus hebben bereikt. Maar in de tijd van Johannes
betekende het meer ínpolderen.
En zo staat Johannes op 29 juni 1811 op de stoep
van notaris Johannes van Trigt in Zoetermeer – het onweerde flink – om de
polder in te stappen. En wel de Nieuwe Drooggemaakte Polder Zoetermeer; dit is
‘m:
 |
| Nieuwe Drooggemaakte Polder Zoetermeer (Arch.nr.2.4.9.2 Collectie Nieuwe Polder NL-Ldn-HHR Publiek domein) |
Het was maar zo’n kleine
1.000 vierkante meter groot. Johannes was landbouwer – zeg maar boer – maar
waar hij zijn beroep uitoefende heb ik niet kunnen vinden.
 |
| Blad 1 van de koopakte (zie 5)) |
In deze moderne tijd is voor veel zaken de tussenkomst
van de notaris nodig. Denk maar aan een testament of de hypotheek voor ons
huis.
In vroeger tijden was dat ook al zo, al ging men nog wat vaker naar de
notaris. Geschillen werden aan de man voorgelegd én vastgelegd maar ook de
voogdij werd notarieel geregeld.
En zo zien we Johannes en Gijsje op 5 mei 1819
op bezoek gaan bij notaris Johannes van Trigt in Zoetermeer. Er werd in het
dorp een huis gekocht voor zeshonderd gulden en op 6 mei 1820 voor hetzelfde
bedrag verkocht. 6)
En op 11 september 1819 laten ze samen met de familie door
de notaris het onroerend goed van wijlen Aart Hoogendijk – de vader van Gijsje – veilen
voor ƒ12.000. 7) Het geeft ons meteen een beetje idee waar ze het geld vandaan
haalden voor latere investeringen.
 |
| Het contract, Cézaire object RP-P-2018-748 (via Rijksmuseum publiek domein) |
En geld lenen gaat niet via de bank maar de notaris.
In 1817 lenen ze door bemiddeling van Notaris van Trigt ƒ570,- van een particulier met het huis aan de Voorweg
in Zoetermeer als onderpand. 8)
NOG EENS HAZERSWOUDE
Al eerder kwamen we Bogaardsen tegen in dit dorp, toen als
wagenmakers; lees maar: http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/12/bogaards-wagenmakers-van-hazerswoude.html.
Met het huwelijk van Johannes’ dochter Aartje
en Willem Bogaards in 1853 worden de families Bogaards en van Dorp met elkaar
verbonden. Want ergens tussen 1820 en 1824 verlaten Johannes en Gijsje Zoetermeer
en vertrekken naar Hazerswoude.
We zien namelijk op de Kadasterkaart 1811-1832
dat Johannes huis, erf en tuin in bezit heeft met land ter grootte van ruim
vijftig hectaren! Op die kaart ziet dat er in geel gearceerd zo uit:
 |
| Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: Kadastrale kaart 1811 1832 minuutplan Hazerswoude, Zuid Holland, sectie F, blad 01 MIN08059F01 |
En in het huidige landschap zijn de contouren ervan nog
steeds zichtbaar:
 |
| Google Earth |
Hoe ze aan geld kwamen? Waarschijnlijk is een deel uit vererving
voortgekomen en daarnaast zijn er wellicht leningen opgenomen.
TOT SLOT
Als Johannes en Gijsje op 74jarige respectievelijk
78jarige leeftijd komen te overlijden 9) blijkt dat de Hazerwoudse bezittingen
in onroerend goed te zijn verdwenen.
Alleen het pand aan de Voorweg in
Zoetermeer mogen de kinderen nog verdelen als de laatst levende in 1867 is
gestorven. 10)
BRONNEN
1) Geert Mak: de VPRO-serie “In Europa”
2) Doopboek Nederduits Gereformeerd Rijswijk 1747-1789 via
Nationaal Archief image 74
4) Trouwboek Gerecht Zoetermeer 1810-1811 via Nationaal
Archief image 92
5) Notariële akten Zoetermeer 84-321 Notaris Johannes van
Trigt aktenummer 321 van 29 juni 1811
6) Notariële akten Zoetermeer 84-321 Notaris Johannes van
Trigt aktenummer 22 van 5 mei 1819 en nummer 29 van 6 mei 1820
7) Notariële akten Zoetermeer 84-321 Notaris Johannes van
Trigt aktenummer 73 van 11 september 1818
8) Notariële akten Zoetermeer 84-321 Notaris Johannes van
Trigt aktenummer 16 van 14 april 1817
9) Burgerlijke Stand Overlijden Hazerswoude aktenummer 50
respectievelijk 85
10) 3 .06.05 Inventaris van de Memorie van Successie van
Zuid-Holland 1806-1927 via Noord Hollands Archief image 431
Reacties
Een reactie posten