Adriaan de Blom (1697-1770) en de Korenmolen "De Hoop"

We gaan verder met de familie de Blom, soms ook Blom of Bloom genoemd. We verlaten Alphen aan den Rijn en Aarlanderveen en fietsen een eindje verderop, naar Zegwaard (ook wel Zegwaart) dat nu deel uitmaakt van Zoetermeer.

 

INHOUD

• Korenmolen De Hoop
• De eh ... dinges
• Arij gesnapt!
• Geeft des keizers...
• Palaeografie en zout- en zeepgeld

KORENMOLEN DE HOOP

Alweer een molen? Ja. En nu één in de Stationsstraat in Zoetermeer. En hij bestaat ook nog, kijk maar:

 

Bron: Google Streetview

Om eerlijk te zijn niet helemaal want de oorspronkelijke molen is op 16 januari 1897 afgebrand en het heette hier toen Zegwaard. En het zag er zo uit: 

Korenmolen De Hoop Zoetermeer 1880-1897 (Bron: Documentnummer C779 stadsarchief Zoetermeer httpscreativecommons.orglicensesby-nc4.0deed.nl)

 

Toen heette het de Molenweg en volgens "'t Seghen Waert" nummer 1 van 1987 bladzijde negen (kwartaalblad van het Historisch Genootschap Oud Soetermeer) komt de molen in 1531 al voor in oude documenten. 

 

In 1669 komt de molen in bezit van Leendert Ingens Blom waarna kleinzoon Adriaan (ook wel Ary of Arij) Cornelisz de Blom van 1728-1770 het stokje overneemt. De tweede zoon van Adriaan - Cornelis Adriaans de Blom - wordt de derde molenaar/eigenaar. 

 

Tussen Leendert en Adriaan zit nog Cornelis Leenderts Blom als eigenaar: hij was geen molenaar. Zo zit de familie in elkaar:

DE EH... DINGES

Vanaf 1645 worden de benoemingen van de plaatselijke bestuurders geregistreerd. Joan Osy, Heer van Palenstijn en Ambachtsheer van Zegwaart had hier veel bezittingen in de achttiende eeuw en deelde dus ook de plaatselijke erebaantjes uit. 

 

En dat waren er nogal wat. Om maar eens te noemen de ambachtsbewaarder, de molenmeester en de armmeesters. De ambachtsbewaarder was een lid van het dorpsbestuur, de molenmeester was lid het dagelijks bestuur in de polder en de armmeester hebben we hier al behandeld: http://barthelgezocht.blogspot.com/2022/03/nog-eens-de-korenmolen-het-fortuin.html

 

Ze werden door Joan Osy benoemd en vastgelegd in het zogenaamde Dingboek waarna de betreffende personen een eed van trouw moesten afleggen. Elk jaar nam de ambachtsheer de beslissing of de benoeming werd gecontinueerd. 

 

En zo zien we Adriaan kort voor zijn overlijden op 23 oktober 1770 in Dingboek 19 herbenoemd worden op 4 januari en 26 december 1769 tot ambachtsbewaarder, molenmeester en brandheemraad. 

 

Ook enkele van zijn zoons genoten die eer. Het voert te ver om deze specifiek te noemen: het zijn tientallen bladzijden vol. 1)

 

ARY GESNAPT!

Het is 1747: de Fransen bedreigen ons land. In Zegwaart worden mannen tussen 16 en 60 jaar opgetrommeld om een burgerwacht te vormen. En daar worden lijsten van gemaakt waarop genoteerd staat wie in staat is om een wapen te bekostigen en waar hij woont. 

 

Op huisnummer 183 vinden we Ary de Blom en twee van zijn zoons, Mattheus en Jacobus. Ary heeft een snaphaan, de opvolger van de musket. 2) 

 

Een snaphaan is een gladloops voorlaadgeweer dat in de tweede helft van de zeventiende eeuw, de gehele achttiende eeuw en de eerste helft van de negentiende eeuw het standaardwapen van de infanterist was. 

 

Het wapen was de opvolger en doorontwikkeling van het musket. Het grootste verschil was het ontstekingsmechanisme: het musket had een lontslot;  de snaphaan had een snaphaanslot (waaraan het wapen zijn naam ontleende) en later een vuursteenslot. Dit afvuurmechanisme maakte het mogelijk om het wapen veel sneller te laden. 

 

Snaphaan (Bron: Rijksmusem Objectnummer RP-P-OB-79.595 Publiek domein)

 

Een geoefend musketier kon één à twee schoten per minuut lossen met een lontslotmusket; een geoefend soldaat met een snaphaan kon er drie à vier lossen. Ook was het wapen over het algemeen lichter en slanker dan het musket. 3)

 

GEEFT DES KEIZERS...

Het is 1 februari 1731; de aanslag onroerendgoedbelasting wordt weer bekend. De lezer zal zich direct afvragen: wat? Toen ook al? Ja, toen ook al, men noemde het destijds verponding. En omdat die in Zegwaard voor het laatst in 1632 was vastgesteld moesten de kohieren worden herzien. 

 

En dus gingen vier bestuurslieden van Zegwaard op pad om de nieuwe huurwaardes vast te stellen. Op huisnummer 13 (Dorp, noordoostzijde vanaf het westen) vinden we Ary de Blom, die aangeslagen werd voor ƒ 4,30 en een huurwaarde van ƒ 50. 

 

Interessant is te zien dat op huisnummer 183 Cornelis de Blom wordt aangeslagen voor de korenmolen. Dat moet de vader van Ary zijn en daar lezen we verderop over. 4) In 1742 zien we dat Arij dan de eigenaar is van de korenmolen en een huisje en betaalt hij ƒ 14,84 bij een huurwaarde van ƒ 160. 5)

De Belastingdienst weet veel van ons als we de jaarlijkse digitale aanslag kunnen downloaden. En wat ze niet weten vragen ze dan nog wel. Dat laatste was in 1748 niet anders. 

 Bij de invoering van de Liberale Gifte (een soort personele belasting) werd Adriaan als schepen (zeg maar wethouder) erop uitgestuurd om de mensen niet alleen naar hun naam te vragen. Ook wilde hij weten hoeveel vee ze hadden, hoeveel bier of wijn ze per jaar consumeerden en of ze zout of zeep verkochten. Zelfs het aantal appelen, peren en kastanjes wilde hij weten. Dat is toch wel andere koek. En ja: die wilde hij ook weten.

 

Voorbeeld van oudhollands handschrift (click to enlarge)

 

PALEAOGRAFIE EN ZOUT- EN ZEEPGELD

Helaas is dan het ogenblik gekomen dat we de (groot)ouders van Adriaan hebben gevonden. Helaas? Ja, want de talloze notariële documenten zijn in oudhollands handschrift opgesteld en dat is voor veel amateur genealogen zoals ik niet leesbaar. Enkele antecedenten heb ik nog wel gevonden en dan ziet het plaatje er zo uit:

Adriaans vader Cornelis Leenderts Blom werd een soort belastingontvanger in Delft en bezat daarnaast de korenmolen De Hoop nog. En opa Leendert Ingens Blom treffen we in de boeken aan als "Coornmolenaer, won. aen de Molewech in Segwaert" 6) 

Voorjaar 1686 gaan Willem van Barmen, gerechtsbode van Zegwaart en Pieter Vermeulen, deurwaarder van de Gemenelands middelen (provinciale belastingen) de huizen van Zegwaard langs. Dat doen ze om het register van de huisgezinnen in Zegwaart op te stellen in verband met de heffing van het zogenaamde zout- en zeepgeld, een belasting op het (vermeende) gebruik van die goederen. 

Bij het huis van Leendert aangekomen blijkt die overleden. De weduwe Stephania Jansdochter van Leeuwen en haar twee kinderen boven de tien jaar Jacobus en Aagje worden aangeslagen voor drie guldens acht stuivers en vier penningen. We kunnen in het register lezen welke straten en wegen tot Zegwaard behoren en dat het dorp 1339 inwoners telde. 7)

 

BRONNEN:

1) Transportregister nummer 19-20 Zegwaard 1768-1796 vergadering schout en schepenen 4 januari 1769 via Familysearch image 12 en 4

2) De weerbare mannen in Zoetermeer en Zegwaart 1747 Ronald Grootveld Zoetermeer 2005 via allezoetermeerders.nl (Nationaal Archief 3.01.05 Inventarisnummer 3883)

3) Wikipedia

4) De kohieren van de verponding van Zegwaart en Zoetermeer, 1731 (met aanvullingen tot 1805) Ronald Grootveld Zoetermeer 1991 (herzien 2004) allezoetermeerders

5) De bevolking van Zegwaart en Zoetermeer, ontleend aan het kohier van de personele quotisatie in 1742 Ronald Grootveld Zoetermeer 1991 (herzien 2004) allezoetermeerders.nl

6) Index op de kopers, verkopers en borgen uit de transportakten en schuldbrieven van ZOETERMEER Rechterlijk Archief 1651-1700 49: 1651-1656 Samengesteld door: J. Heemskerk 50: 1652-1657 via Hogenda

7) Register van de huisgezinnen in Zegwaart, 1686 Ronald Grootveld Zoetermeer, 1994 allezoetermeerders.nl