We gaan het hebben over de familie de Blom, ondernemende lieden uit de lage landen van Zuid-Holland. Aagje de Blom (1831-1864) was de vrouw van Pieter Johannes Bogaards (1825-1905): http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/12/bogaards-wagenmakers-van-hazerswoude.html . Laten we eens kijken hoe het haar voorouders is vergaan, te beginnen met de grootvader van Aagje: Jan de Blom (1763-1838)
INHOUD
- Jan en de molen Het Fortuin
- Jan wandelt naar Leiden
- Jan en het geld
JAN EN DE MOLEN "HET FORTUIN"
De molen op het plaatje hieronder bestaat niet meer: gesloopt vanwege de vooruitgang. De rivier de Gouwe bij Alphen aan den Rijn moest namelijk worden verbreed en de molen stond in de weg.
 |
| Korenmolen "Het Fortuin" (Collectie Gemeentearchief Alphen aan den Rijn) |
De korenmolen Het Fortuin komt al sinds 1535 in oude notariële aktes voor.
Rond 1575 komt de molen in het nieuws omdat de stad Leiden de molensteen laat weghalen. Men was bang dat de Spanjaarden tijdens het beleg van de stad gebruik zouden maken van de molen. De molenaar is daar niet blij mee en gaat naar de rechter. De afloop heb ik niet terug kunnen vinden.
In 1758 komt de molen door vererving in handen van Elisabeth Dirkszwager, die getrouwd was met Jacobus Ariensz de Blom. In die tijd betekent dat dus in handen van de man, Jacobus dus. Na het overlijden van Elisabeth trouwt Jacobus met Elsje de Jouwer. 1)
Kunt u het nog volgen, lezer? Want ook aan Jacobus leven komt in 1788 een eind 2) waarna de molen in bezit komt van Elsje.
We zijn er: want op 3 juli 1789 verkoopt ze 11/12 van de molen met huis en erf aan haar stiefzoon Jan de Blom, die al 1/12 van de molen uit vererving van zijn vader had gekregen. Hij moet daarvoor ƒ 9.334 betalen. 3) en heeft nu dus de hele molen in zijn bezit. Schematisch ziet de familie er zo uit:
JAN WANDELT NAAR LEIDEN
Het is 1813 en we zitten hier nog steeds met die Fransen. Napoleon houdt ons land bezet en heeft de conscriptie ingevoerd, de dienstplicht. Hoewel je soms kon worden uitgeloot heeft de bevolking een gruwelijke hekel aan dit systeem. 4)
En het is dan ook geen wonder dat ook op het platteland men hiertegen in verzet komt. Op Paaszondag 18 april bidt dominee Sieverts in Alphen aan den Rijn niet voor Napoleon maar voor “het wegnemen der roede Gods”, waarmee hij Napoleon bedoelt.
Die woorden vallen in goede aarde en de dorpelingen smeden plannen om naar Leiden op te trekken en daar de opschrijvingsregisters (voorloper van de Burgerlijke Stand) te vernietigen. Op 20 april verzamelen een grote groep boeren, handwerklieden en anderen zich voor de maire (stadhuis) van Alphen en Oudshoorn en verscheuren de registers.
Onder leiding van bakker Pieter van der Lee trekken ze op naar Leiden en Jan de Blom doet natuurlijk mee. In eerste instantie laat het zich aanzien dat de Leidenaars meewerken. Als ze beginnen te plunderen ontstaat er enige aarzeling.
Al spoedig wordt de opstand neergeslagen en worden enkele oproerkraaiers gefusilleerd. Jan wordt veroordeeld tot ballingschap maar kan ontsnappen: hij duikt onder. "Thuisgekomen stelt hij slechts even orde op zijn zaken, neemt afscheid van de zijnen en vlucht". 5)
Professor Fruin maakt hier in 1872 nog melding van. 5a) (bij ons om de hoek hebben wij hier in de wijk de Fruinlaan, maar dat terzijde). De hele affaire krijgt later bekendheid onder de naam "Drie schoft Oranje boven". Waarbij een schoft de betekenis heeft van de werkperiode tussen twee pauzes. Hier dus drie periodes want het was in drie korte dagen gepiept. 5b)
 |
|
Uit: “Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde , verzameld en uitgegeven door dr. R. Fruin hoogleraar te Leiden” |
JAN EN HET GELD
Als klein kind was ik erg spaarzaam. Geld uitgeven, daar had ik een hekel aan en sommigen in de familie noemden mij een centenpik. Het is dus niet vreemd dat ik uiteindelijk bij een bank ben gaan werken.
Van Jan de Blom is het me gelukt een aardig beeld te krijgen van zijn financiële handel en wandel. Al had hij natuurlijk de wind mee vanwege de erfenissen van zijn ouders. Lees maar eens mee:
Op 3 juli 1789 sluit hij een hypotheek van 500 gulden op zijn pas gekochte molen af omdat de geldboete "wegens misbedrijf in des gemene land middelen mogten komen te vervallen" te kunnen voldoen. Blijkbaar stond Jan vóór zijn wandeling al als opruier bekend. 6)
1 februari 1812
Jan zorgt voor een plaatsvervanger voor zijn zoon Jacobus zodat hij niet in militaire dienst hoeft. Als genoegdoening ontvangt deze Willem Jente 100 gulden direct en na het vervullen van de dienst een bedrag van 2.500 gulden met interest van 5%. Als Jacobus als reserve wordt ingeloot, ontvangt Willem Jente het bedrag van 600 gulden dat bij actieve dienst in mindering wordt gebracht op het volle bedrag. Bij een definitieve uitloting van Jacobus ontvangt Jente het bedrag van 600 gulden. 7)
22 juni 1812
Jan is 4.000 gulden schuldig aan vrouwe Ida Bartha Hoff, douairière van Adam Stratenus te Alphen en aan mr. Jan Hoff te Arnhem, beiden als voogden van de erfgenamen van vrouwe Margaretha van Boven, in leven douairière van Cornelis Stratenus (voor wie Hendrik Koperdraat, timmerman te Alphen, optreedt), geleend op 15 juni 1812, af te lossen in klinkende munt over de periode van vijf jaar vanaf heden, rente 5%. 8)
6 september 1814
Jan staat borg voor zoon Jacobus voor ƒ 500 9)
4 augustus 1808
Jan en zijn zwager Albert Voorbij verkopen ƒ 450 onroerend goed uit erfenis 10)
4 april 1809
Jan koopt ƒ 1.100 onroerend goed in Aarlanderveen van zijn zwager Albert Voorbij 11)
22 juni 1812
Jan koopt een broodbakkerij voor ƒ 2.150 in de Bruggestraat in Alphen aan den Rijn 12)
10 mei 1822
Jan verkoopt de korenmolen Het Fortuin voor ƒ 16.000 aan Arie Dam 13)
21 maart 1825
Jan verkoopt zijn broodbakkerij aan zijn zoon Jan voor ƒ 3.000 14)
Jan heeft dus profijt gehad van al die erfenissen, zowel van de kant van zijn ouders als die van zijn schoonouders. En bij zijn overlijden blijkt hij geen onroerend goed meer te bezitten. 15)
BRONNEN:
1) J.W.van Zwieten: Alphen vroeger en nu (eerder verschenen in Alphens Dagblad in de periode 1974-1975)
2) Gekwalificeerde aangegeven lijken Aarlanderveen 1806-1811 inventarisnummer 19a bladzijde 12
3) Oudrechterlijk archief protocollen Alphen aan den Rijn 1786-1790 Inventarisnummer 43 bladzijde 111v van 3 juli 1789
4) Wikipedia
5) De Rijnbode van 17 april 1936 via Gemeentearchief Alphen aan den Rijn
5a) Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde , verzameld en uitgegeven door dr. R. Fruin, hoogleraar te Leiden
5b) Genealogie woordenlijst van André Dumont
6) Oudrechterlijk archief protocollen Alphen 1786-1790 Inventarisnummer 43 bladzijde 113v
7) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer ?? van 1 februari 1812 Inventarisnummer 66
8) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer 71 van 22 juni 1812 Inventarisnummer 66
9) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer 438 van 6 september 1814 Inventarisnummer 66
10) Oudrechterlijk archief protocollen Aarlanderveen 1808-1811 Inventarisnummer 28 bladzijde 55
11) Oudrechterlijk archief protocollen Aarlanderveen 1808-1811 Inventarisnummer 28 bladzijde 55
12) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer van 22 juni 1812 Inventarisnummer 66
13) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer 558 van 10 mei 1822 Inventarisnummer 66
14) Archieven van de notarissen residerende te Alphen, 1811-1835 Notaris J.J. Ooykaas aktenummer 713 van 21 maart 1825 Inventarisnummer 66
15) Inventaris van de Memories van Successie van Zuid-Holland kantoor Alphen aan den Rijn 1806-1927 nummer A214 via Nationaal Archief image 134
Reacties
Een reactie posten