In een eerdere post had ik een verhaal geschreven over
mijn ontmoeting met Jan van der Helm en zijn grafzerk in de Zoeterwoudse
dorpskerk. http://barthelgezocht.blogspot.com/2022/05/jan-van-der-helm-1752-1817.html Daar kwam ook één van zijn dochters, Maria kort aan de orde.
Zij was getrouwd met Nicolaas Francken, telg uit een interessante familie, lees
maar verder.
INHOUD
- Duizendpoot
- Baan voor het leven
- Het kerkbruggetje
- Woonhuis te koop
DUIZENDPOOT
Net als bij de dorpskerk geldt voor wat betreft het
geboortehuis van Nicolaas hetzelfde: ik ben er wel honderd keer langs
gefietst zonder te weten wie hier heeft gewoond en gewerkt.
 |
| Bron: Google Streetview |
En werken deed hij: naast schilder (vroeger ook wel verwer genoemd) en glaswerker zien we hem in de boeken als kerkvoogd, waagmeester maar vooral als gemeentebode.
En
al dat gesjouw leverde blijkbaar zoveel op dat hij er goed van kon leven.
Behalve voor zijn aardige woonhuis zien we hem regelmatig bij de notaris
verschijnen om wat nieuwe pareltjes aan zijn onroerendgoedketting te rijgen.
Om te beginnen dus in 1821 met het woonhuis van zijn ouders, het pand aan het Watertje nummer 84, nu Dorpsstraat nummer 1a en 3 (zie boven) en zijn latere woning 1) Hij presteert het zelfs
een pand te kopen voor nul gulden in 1826 van een bejaard echtpaar. Hij moet
dan wel toestaan dat de langstlevende er gratis mag wonen tot zijn of haar
overlijden en hij moet de kosten betalen. De opbrengst van het aanwezige
hakhout mag hij wél houden. 1a)
Uiteindelijk heeft hij in 1832 vijftien panden
en/of stukken grond in zijn bezit. 2)
Al met al wist Nicolaas in 1849 een
dermate status te bereiken dat hij behoorde tot de 79 ingezetenen van
Zoeterwoude, die stemrecht hadden voor de verkiezingen voor Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland omdat zij meer dan ƒ40 belasting per jaar betaalden. 3) In
1847 woonden er in Zoeterwoude ruim 2500 personen. 4)
Waar staat Nicolaas
trouwens in de familie?
BAAN VOOR HET LEVEN
De website https://www.delpher.nl/ geeft inzage in 130.000.000
pagina's uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften. Zo vinden we na enig
gezoek een advertentie uit het Algemeen dagblad van Nederland van 21 juni 1871:
Nicolaas is 51 jaar is dienst van de gemeente Zoeterwoude als gemeentebode. Het aardige is echter dat de betrekking erfelijk is en dat zijn voorvaderen die al generaties voor hem zouden hebben waargenomen. In ieder geval is aan de hand van vele aktes aantoonbaar dat zijn vader en grootvader bode van de gemeente Zoeterwoude zijn geweest.
Wat deed zo'n bode dan, dat het
zoveel geld opbracht? Het was vooral een erebaan en daarnaast moest je niet
bang zijn om "vieze handen" te maken. In de achttiende eeuw betekende
dat onder meer de aangifte doen van overledenen. En later procedures te starten
bij de afhandeling van een sterfgeval door pokken of het taxeren van onteigende
goederen.
HET KERKBRUGGETJE
Op deze aardige foto's 5) zien we een brug
(NIET dat witte bruggetje) over een sloot waar een hoop over te doen is geweest.
De weg naast het water,
't Watertje in Zoeterwoude, want dat zien we hier, behoorde aan de kerk toe
evenals de brug, die slecht werd onderhouden. Dat leverde voortdurend
conflicten op met de gemeente die dreigde de boel te laten slopen.
Het duurde
tot diep in de negentiende eeuw voordat men het eens werd over een goede
aanpak. Die aanpak leidde pas in de zestiger jaren van de vorige eeuw tot het
verdwijnen van de kerkbrug...
Nicolaas en enkele andere kerkvoogden worden het
verder in 1868 eens met de buren om een sloot ten noorden van de kerk en ter
plaatse van hun percelen te dempen. 6) Lees ik nu buren? Ja: dat Nicolaas
eigendom was van de grond naast de kerk is 7), is natuurlijk toeval. Toch? Ook
toen wist men dat je buurmans tuintje maar één keer kunt kopen.
En dat tuintje leidt dan meteen tot de oplossing van het vraagstuk: waar lag ooit de Herberg Het Schippershuis? Niet zo belangrijk voor de familie maar wel leuk voor de Stichting Oud Zoeterwoude.
Want in een akte van 22 april 1829 lezen we dat Nicolaas voor ƒ68 naast zijn tuin "de grond waarop voordien gestaan heeft de Herberg genaamd het Schippershuis" koopt.7)
En hier staat het in het kadaster van 1832:
 |
| Kadastrale kaart 1811 1832 oorspronkelijke aanwijzende tafel Zoeterwoude, Zuid Holland, sectie E, blad 024 OAT08236E02 |
WOONHUIS TE KOOP
Het is 4 januari 1860 en het regent. Voor ons ligt de
Leydse courant van vandaag en op bladzijde twee staat een huis in Zoeterwoude te
koop:
Het is het woonhuis van Nicolaas die dan 71 jaar oud is.
Nergens is te vinden waarom hij op deze leeftijd zijn woning van de hand wil
doen. Temeer omdat later blijkt dat hij bij zijn overlijden door een
"noodlottig toeval" in "redelijken welstand" verkeerde,
aldus de overlijdensadvertentie in dezelfde krant van 24 maart 1873:
Op 29 april 1873 wordt ten overstaan van Notaris Klaverwijden de inboedel naast "Porselein, Glas- en Aardewerk" en ook "ongemunt Goud- en Zilverwerk" geveild ten sterfhuize. 8) Het onroerend goed werd verdeeld over de kinderen en de kleinkinderen kregen ieder een legaat van vijf of tien gulden. 9)
1) Notariële akten Zoeterwoude nummer 9052 1821-1822
Notaris C.Klaverwijden Akte 444 via Familysearch image 56 van 8 februari 1821
1a) Notariële akten Zoeterwoude nummer 9055 akte 53 Notaris C.Klaverwijden via Familysearch image 184
2) Kadastrale kaart 1811-1832: oorspronkelijke
aanwijzende tafel Zoeterwoude, Zuid Holland, sectie B, blad 001 (OAT08236B001)
en andere
3) Leydse Courant van 3 december 1849
4) Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden 1847 deel
10 door A.J. van der Aa
5) Suetan nummer 169 van september 2013 pagina 55 en 56
(Begraven in en rond de Dorpskerk 2), Orgaan van de Stichting Oud Zoeterwoude
6) Suetan nummer 169 van september 2013 pagina 53
(Begraven in en rond de Dorpskerk 2), Orgaan van de Stichting Oud Zoeterwoude
7) Notariële akten Zoeterwoude nummer 9058 1829 Akte
nummer 60 Notaris C.Klaverwijden via Familysearch image 182 van 22 april 1829
8) Leidsch Dagblad van 24 april 1873
9) Memorie van Successie Kantoor Leiden 1783 nummer
3/7166 van 26 juli 1873 via Nationaal Archief image 226
Reacties
Een reactie posten