PROLOOG
Mijn enige zus emigreerde in de vorige eeuw naar Canada. Zij ontmoette daar een Canadese emigrant met Hollandse achtergrond waarop zij viel.
En zo geviel het dat zij nog even terugkeerde om van ons afscheid te nemen om zich definitief met haar de Bree te vestigen in dat verre land. We gaan eens kijken naar de belevenissen van de voorzaten van haar man.
We gaan verder met Arie de Bree (1832-1902)
INHOUD
- De timmerman breekt ribben
- List, bedrog en achterdocht?
- Broekersluis en Sluiswachterswoning
- Arie is klaar met timmeren
- Christelijk Afgescheiden Gemeente
DE TIMMERMAN BREEKT RIBBEN
Dat is andere koek: geen schuiten met witte kool, akkertjes met water of manden met uien. Nee, nijptang, hamer en spijkers zijn de gereedschappen waar we het in deze post over gaan hebben.
 |
| Bron: Pixabay (Public domain) |
En dat het werk van timmerman niet altijd zonder gevaar was blijkt wel uit een kort berichtje uit de krant van 4 juni 1912. Daar lezen we dat Arie's zoon Albertus van een dak viel en twee ribben brak. 1) We vinden Arie trouwens hier in de familie:
In de tweede helft van de negentiende eeuw was er weinig welvaart in Nederland en in Broek op Langedijk was dat dus niet anders.
Arie had gelukkig voldoende werk want meerdere keren laat hij advertenties in de krant plaatsen waarin om personeel wordt gevraagd.
 |
| Bron: Alkmaarsche Courant van 10 februari 1878 via de website van Delpher |
LIST, BEDROG EN ACHTERDOCHT?
Op 16 juli 1890 verschijnt er in de Alkmaarsche Courant een merkwaardige advertentie: "De beschuldiging, die den persoon Jb. Kossen wordt toegedicht, is geheel onwaar. Broek op Langedijk. A. de Bree"
Jb. is een afkorting van Jacob en van Jacob Kossen heb ik geen enkele connectie met Arie kunnen vinden die licht kan werpen op enige zaak.
Heeft Arie valse beschuldigingen aan het adres van Jacob geuit of is het precies andersom? Is hij juist opgekomen voor Jacob?
We zullen het niet weten. Mocht er iemand zijn die de oplossing weet, die mag een flesje rosé bij me komen ophalen.
BROEKERSLUIS EN SLUISWACHTERSWONING
In Broek op Langedijk hebben ze een aardig sluisje. Bij mooi weer is het een komen en gaan van pleziervaartuigen en jachten (nu even niet: Corona) want de sluis is zes meter breed. Dat is wel eens anders geweest.
De Broekers hebben altijd al een eigen sluis gewild maar zagen op tegen de kosten. Toch was het in 1769 zo ver, al was het een betrekkelijk kleine sluis: 13 meter lang en nog geen vier meter breed.
In 1920 moppert het bestuur van de Geesterambachtpolder weer dat de sluisdeuren lekken. De deuren zijn er wel uit geweest maar dat heeft niet geholpen. De watermolenaars klagen dat er extra gemalen moet worden. 2)
 |
| Oude Broekersluis (Bron: Onbekend Collectie Regionaal Archief Alkmaar RAA012005340) click to enlarge |
Geen wonder dat jaren later 100 meter naar het oosten een nieuwe sluis werd gebouwd, die in 1941 werd opgeleverd en nu nog wordt gebruik. Na een aantal moderniseringen natuurlijk en alleen voor de pleziervaartuigen en rondvaartboten. Aan het Havenplein nummer 12 staat nog de sluiswachterswoning, die in 1883 door Arie de Bree werd gebouwd voor 1.940 gulden. 3)
 |
| De oude sluiswachterswoning aan het Havenplein 12 (Bron: Streetview) |
ARIE IS KLAAR MET TIMMEREN
Nette vent wel, die notaris Petrus Gerardus Duker. Keurig in het pak, strakke boord en dat terwijl het volop zomer is. Lekker warm en de zon schijnt flink: dus gèèn weer om een erfenis te verdelen. Dat doen we op 28 juni 1902 dus wél: die van Arie.
Arie is klaar met timmeren en zijn weduwe Immetje Glas is hem vier jaar geleden al voorgegaan dus de kinderen zitten handenwrijvend ... Nee, zo is het natuurlijk niet gegaan.
Neeltje, Grietje en Immetje worden vertegenwoordigd door hun echtgenoten, zo zat de wet toen nog in elkaar. En Albertus (zie ook http://barthelgezocht.blogspot.com/2021/05/albertus-de-bree-1871-1915-koopt-water.html) is behalve erfgenaam ook voogd voor het minderjarige kind Abram Balder van zijn overleden zus Immetje, die weduwe was.
Zijn zusters en zijn neefje ontvangen elk 2.800 gulden. Albertus krijgt veel meer: de timmerwinkel, de voorraden en het woonhuis van zijn ouders. Hij moet wel de schulden overnemen. 4)
Eigenlijk werd hij dus een beetje voorgetrokken; dat gebeurde wel meer in die tijd als er maar één zoon in het gezin was. Het woonhuis en de winkel waren trouwens al langer in de familie: de vader van Arie kocht ze al in 1832, Maar daarover vertel ik een andere keer meer.
 |
| Het begin van de acte van scheiding |
CHRISTELIJK AFGESCHEIDEN GEMEENTE
Arie was lid van de Christelijk Afgescheiden Gemeente 5), een gereformeerd-protestants kerkverband in Nederland. Ze zijn ontstaan nadat koning Willem I zijn greep op de kerk wilde versterken door in 1816 bij Koninklijk Besluit een nieuw reglement in te voeren in de toenmalige Nederduits Gereformeerde Kerk.
Het reglement werd opgelegd aan de kerk en moest de Dordtse Kerkorde uit 1618 vervangen. Dit was het begin van de Nederlandse Hervormde Kerk, die in 2004 is opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland.
 |
| Titelpagina Statenvertaling 1637 (Bron: Wikipedia, public domain) |
Tegelijk was er veel kritiek op de verwatering van de leer in de Nederlandse Hervormde Kerken. Velen kwamen hierdoor in protest en met de Afscheiding begonnen zij hun eigen kerk, die zich in eerste instantie Gereformeerde Kerk noemde, maar zich al spoedig splitste in de "Christelijke Afgescheiden Gemeenten" en de Gereformeerde Kerken onder het Kruis.
De reden voor de splitsing was dat de kerk door de overheid werd vervolgd, omdat zij de naam Gereformeerde Kerk gebruikte, een naam die volgens de overheid inging tegen het reglement van 1816, waarin de oude Gereformeerde Kerk de naam Nederlandse Hervormde Kerk had gekregen. Dit leidde tot vervolging.
Sommigen vonden de naam niet belangrijk genoeg, om er vervolging voor te ondergaan, en werden de Christelijke Afgescheiden Gemeenten, anderen vonden dat zij principieel de voortzetting waren van de oude Gereformeerde Kerk, en kozen de naam Gereformeerde Kerken onder het Kruis, hierbij voor lief nemend dat dan de vervolging zou blijven.
Nadat in 1840 koning Willem I was afgetreden, werd de vervolging minder, en na een nieuwe grondwetswijziging in 1848 stopte de vervolging geheel. Hierna kwam het in 1869 weer tot een hereniging onder de naam van Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland. 6)
BRONNEN:
1) Schager Courant van 4 juni 1912
2) Schager Courant van 23 oktober 1920
3) "Otterplaat tot Groenveldsweid" 2007 blz.21, het orgaan van de Stichting Langedijker Verleden
4) Acte van scheiding van 28 juni 1902 Notaris P.G. Duker Zuidscharwoude aktenummer 5401 via de website van het Regionaal Archief Alkmaar
5) Bevolkingsregister Broek op Langedijk 1857-1861 blad 103 via de website van het Regionaal Archief Alkmaar image 108
6) Wikipedia
Reacties
Een reactie posten