ZE BIJTEN GOED
Leuk plekje hier. Maar of de vissen bijten, dat is niet zo goed te zien. Die vissende meneer met zijn groene trui zit aan de Hemkade in Zaandam en aan de overkant zie je de havens van Amsterdam.
Vroeger heette het hier de Holle Sloot en was het de plek waar de walvisvaarders (fluitschepen) verzamelden en in konvooi via de rede van Texel naar de Poolzee vertrokken.
Men viste er op tandwalvissen en baardwalvissen en als de man in het kraaiennest er één zag liet de commandeur één of meerdere slopen in het water zakken en werd de jacht geopend. Zeven man in elke sloep en vooraan de harpoenier, die klaar stond met een bijl om de lijn door te hakken, mocht de walvis onder het ijs duiken. Daarna werd de vis in stukken gehakt waarna de repen spek in tonnen werden gedaan. Ook walrussen of zeeleeuwen werden gevangen. Weer terug gekomen bij de Holle Sloot bracht men de vangst over op kleinere schepen en kon de zaak naar de stokerijen in Jisp worden gebracht. Na 1720 was de zee bij Spitsbergen en Jan Mayen al leeggevist en moest men naar de zee tussen Groenland en Canada zeilen. 1) Cornelis Cornelis Ploeger (1615-1658) deed dat als commandeur het eerste. 2) Daar, waar de schipper alleen verantwoording droeg voor het schip, werd de commandeur aangesproken op het welslagen van de gehele expeditie.
VAN CORNELIS NAAR CORNELIO
Cornelis is een mooie naam: ik draag ook die naam. De betekenis is niet zeker, hij wordt gewoonlijk in verband gebracht met het Latijnse cornu 'hoorn', dus 'de gehoornde'. Lees eventueel verder op https://www.meertens.knaw.nl/nvb/verklaring/naam/Cornelis . En hoe zit het dan met de familie?
Bij Cornelis Cornelis Ploeger (1615-1658) pakken we de draad weer op. Hij is bekend als oom van de beroemde ledesetter Cornelis Jacobsz Ploeg (zie http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/07/de-leedsetters-van-jisp.html ), als commandeur uit Jisp 2) maar ook als koopman, reder en bevrachter van het schip “de Vergulde Snoeck”. 3) En in 1640 van “de Isbergh”. 4) In zijn korte leven trouwde Cornelis drie keer en drie opvolgende generaties Cornelissen hebben succesvolle zakenlieden voortgebracht.
EEN KLEURBOEK?
“Schout ende Schepenen van Jisp Hebben gekeurt ende Geordonneert, gelijck zij doen bij desen. Dat Niemand het zij Jonck ofte Oud binnen desen Dorpe zal vermogen Nieuwe Jaar te singen, ofte met de Starre te loopen, ende te singen aan de Deuren, nogte oock te Vastelavonden langsS Heeren Straten met rompotten, ofte andere Instrumenten, nogte oock teTrommelen, ofte Bommelen, ofte met Vaenen ofte Momaansigten te loopen, ofte andersints eenige onbehoorlijkheijd te pleegen op S HeerenStraten, op peene van xfy kennemer Schellingen,bij ijder persoon te verbeuren, die Contrarie salkomen te doen, alles ten Proffijte van den Schout deses Dorps.
Ende meede dat niemand binnen deesen Dorpe met Sneeballen zal vermogen te werpen, smacken, ofte Goijen, ofte oock eenige Sneebancken, ofte hoopen op het ijs in de Weghsloot te maken; op peene van ijder persoon contrarie doende, ten proffijtte van den Schout te zullen verbeuren, het zij Jonck off Oudt, telckens een boette van Twaalf Stüijvers, ende sullen de Ouders, ende Voogden altijd voor de Minderjarigenmoeten Respondeeren.
Aldus gedaan, ende gekeurt op het Raadhuijs tot Jisp, bij Gijsbert Vermeulen Schout, Jan Abrahamsz Thijmüs, Pieter Pietersz Wals de Oude, Jan Heertjesz Molenaar, Leender Colleman en Cornelis Cornelisz Ploeger, Schepenen.
Deze bovenstaande keure naer voorgaande kloeke Geslagh gepubliceert den 30e Decem. 1691.
D: Renoij Secrets:”
Nee, dit is niet uit een kleurboek maar uit het Keurboek van het dorp Jisp van 1691. Een keurboek is een register waarin alle keuren en verordeningen van een stad staan vermeld. En met een keur wordt hier waarschijnlijk een soort belasting bedoeld o.a. voor het onderhoud van dijken. 5) We kunnen hieruit opmaken dat Cornelis Cornelisz Ploeger (1647-1691) dus schepen was van Jisp. Wat opvalt is het feit dat Cornelis het keur ondertekent terwijl hij al op 21 augustus van dat jaar is begraven. Blijkbaar is het keur al veel eerder mede uit zijn naam opgemaakt en pas eind december gepubliceerd.
Zijn oudste zoon Klaas hebben we hier al gezien: http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/07/de-vrouw-van-zes-miljoen.html
KOOPMAN EN KOOPMAN
Notaris Jan Koopman gaat er eens even lekker voor zitten. Het is 31 oktober 1754, een graad of tien buiten, helder weer met zuidwesten wind. 6) Antje Gerbrands en haar kinderen zijn aangeschoven, kortom we gaan een erfenis verdelen. Eerst allerlei geteut over een minderjarig kind en dan komt er ineens een vervelend legaat van 125.000 gulden voorbij, zodat er voor de tien ervende kinderen nog maar 9.000 gulden over blijft. En wat doet een deel van die kinderen dan als de poet binnen is? Meteen de spullen verkopen en opmaken, wat dat aangaat is er dus niet veel veranderd. Cornelis Cornelis - de oude - Ploegers (1685-1754) nalatenschap 7) had een totale waarde van 235.000 gulden, waarvan de koopkracht in 2018 € 1.700.000 was. 8) Alles als koopman bij elkaar geschraapt. Net als zijn beroemde oudoom en ledesetter Cornelis Jacobs Ploegh vinden we zijn grafzerk in de kerk van Jisp.
De tekst op de grafzerk:
"... (waarschijnlijk huisvrouw of zo, ik kon het niet lezen, er staat een stoel op en ik durfde 'm niet te verschuiven, heiligschennis en zo maar ja iedereen zit en loopt er toch over nou ja ik had die stoel gewoon een zet moeten geven...)
van Marijtje Corn: Huyberts
...
Cornelis Corn: Ploeger
Gestorven Den 27 Maart Ao 1713
Oud 24 Jaaren 7 Maanden en
24 dagen Verwagtende de
Zalige Opstandinge"
daaronder ingebeiteld in een cartouche (omlijsting) een man met een door twee paarden getrokken ploeg
en verder:
"en
Nog rust hier het sterflyk deel
Van Cornelis Corn: Ploeger
Gestorven den 17 Maart Ao 1754
Oud 68 Jaaren 6 Maanden
en 13 Dagen Verwagtende de
Zalige Opstandinge
en Zyn Twede Huys-vrouw
Antjen Gerbrants
Gestorven den 4 April Ao 1762
Oud 66 Jaaren 3 Maanden
en 29 Dagen. Verwagtende
De Zalige Opstanding"
EEN STADHOUDER
Dit is Willem V, die zichzelf Willem Batavus van Oranje noemde.
Hij liep mank en miste naar men zei twee voortanden, nadat hij in zijn jeugd van een paard was gekukeld. Het gevolg was een pruillip. Op 8 maart werd hij – 26 jaar oud - meerderjarig verklaard en van elke provincie had hij hiervoor een aparte aanstelling gekregen. 9) En zo kwam het dat op die dag in Jisp er een optocht van de burgers was tijdens de feestelijkheden ter gelegenheid van de meerderjarigheid van prins Willem V en zijn installatie als erfstadhouder. De stoet is afgebeeld in vijf rijen op een plein voor de kerk en raadhuis. In de stoet staan schutters en personen verkleed als allegorische figuren. Onderaan een profiel van het dorp en twee kleine cartouches met de legenda A-N. 10)
En voor die feestelijke dag moest er natuurlijk flink geoefend worden. Dat gebeurde in een huis genaamd de Steene Kamer te Jisp, toevallig in het bezit van ene Cornelio Cornelis Ploeger (1734-1794).
Dit pand zou op de Sint Jacobsstraat hebben gestaan, een al lang verdwenen zijstraat van de Dorpsstraat naast het oude raadhuis, aan de andere kant van de sloot. Voorwaarde bij de sloop in 1824 was dat vijfhonderd gave zwarte dakpannen ontvangen moesten worden voor het raadhuis. 11)
Al op 22jarige leeftijd lezen we dat Cornelio actief is als koopman 12) en in 1790 verwerven Cornelis en zijn vrouw Anna Jans Goedschik het eigendom van Binnenkavel 82 in de Beemster, sinds 1986 “Klein Volgerwijck” geheten.
Bronnen:
1) www.onsdorpjisp.nl/historie/
2) Algemeen Handelsblad van 16 april 1899, "Een kort verhaal van Eenige Merkwaardige Geschiedenissen in Holland" door Engel Arends van Doorgeest en het boek "Een Hollandse jongen ter walvisvaart" door Cor Dokter
3) Gemeente Archief Amsterdam NA 1525/97 d.d. 23.4.1639. Notaris Jan Volkaertz. Oli te Amsterdam
4) Gemeente Archief Amsterdam NA 1587/183 d.d. 20.04.1640 Notaris P. Capoen te Amsterdam
5) Genealogie Trefwoordenlijst 5e editie op http://www.dumont-andre.nl/index.html
6) KNMI
7) Notariële akten Wormer 1740-1755 Notaris Jan Koopman akte van verdeling van 31 oktober 1754 via Family Search image 948 en verder
8) http://www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php
9) Wikipedia
10) Rijksmuseum Objectnummer RP-P-OB-84.625
11) “De Wormerlander” deel 2 pagina 43
12) Notariële akten Jisp 1749-1770 Notaris Hero van der Beek aktenummer 142 via Family Search image 28
13) Eigenaars van landerijen in de Beemster 1612 tot begin 20e eeuw en pachters in het jaar 1812. Enige transacties van boerderijen door Th.A. Dinkla
Leuk plekje hier. Maar of de vissen bijten, dat is niet zo goed te zien. Die vissende meneer met zijn groene trui zit aan de Hemkade in Zaandam en aan de overkant zie je de havens van Amsterdam.
 |
| Bron: Streetview |
Vroeger heette het hier de Holle Sloot en was het de plek waar de walvisvaarders (fluitschepen) verzamelden en in konvooi via de rede van Texel naar de Poolzee vertrokken.
 |
| Kadaster Topo tijdreis meer dan 200 jaar topografie (klikken om te vergroten) |
Men viste er op tandwalvissen en baardwalvissen en als de man in het kraaiennest er één zag liet de commandeur één of meerdere slopen in het water zakken en werd de jacht geopend. Zeven man in elke sloep en vooraan de harpoenier, die klaar stond met een bijl om de lijn door te hakken, mocht de walvis onder het ijs duiken. Daarna werd de vis in stukken gehakt waarna de repen spek in tonnen werden gedaan. Ook walrussen of zeeleeuwen werden gevangen. Weer terug gekomen bij de Holle Sloot bracht men de vangst over op kleinere schepen en kon de zaak naar de stokerijen in Jisp worden gebracht. Na 1720 was de zee bij Spitsbergen en Jan Mayen al leeggevist en moest men naar de zee tussen Groenland en Canada zeilen. 1) Cornelis Cornelis Ploeger (1615-1658) deed dat als commandeur het eerste. 2) Daar, waar de schipper alleen verantwoording droeg voor het schip, werd de commandeur aangesproken op het welslagen van de gehele expeditie.
VAN CORNELIS NAAR CORNELIO
Cornelis is een mooie naam: ik draag ook die naam. De betekenis is niet zeker, hij wordt gewoonlijk in verband gebracht met het Latijnse cornu 'hoorn', dus 'de gehoornde'. Lees eventueel verder op https://www.meertens.knaw.nl/nvb/verklaring/naam/Cornelis . En hoe zit het dan met de familie?
Bij Cornelis Cornelis Ploeger (1615-1658) pakken we de draad weer op. Hij is bekend als oom van de beroemde ledesetter Cornelis Jacobsz Ploeg (zie http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/07/de-leedsetters-van-jisp.html ), als commandeur uit Jisp 2) maar ook als koopman, reder en bevrachter van het schip “de Vergulde Snoeck”. 3) En in 1640 van “de Isbergh”. 4) In zijn korte leven trouwde Cornelis drie keer en drie opvolgende generaties Cornelissen hebben succesvolle zakenlieden voortgebracht.
EEN KLEURBOEK?
“Schout ende Schepenen van Jisp Hebben gekeurt ende Geordonneert, gelijck zij doen bij desen. Dat Niemand het zij Jonck ofte Oud binnen desen Dorpe zal vermogen Nieuwe Jaar te singen, ofte met de Starre te loopen, ende te singen aan de Deuren, nogte oock te Vastelavonden langsS Heeren Straten met rompotten, ofte andere Instrumenten, nogte oock teTrommelen, ofte Bommelen, ofte met Vaenen ofte Momaansigten te loopen, ofte andersints eenige onbehoorlijkheijd te pleegen op S HeerenStraten, op peene van xfy kennemer Schellingen,bij ijder persoon te verbeuren, die Contrarie salkomen te doen, alles ten Proffijte van den Schout deses Dorps.
Ende meede dat niemand binnen deesen Dorpe met Sneeballen zal vermogen te werpen, smacken, ofte Goijen, ofte oock eenige Sneebancken, ofte hoopen op het ijs in de Weghsloot te maken; op peene van ijder persoon contrarie doende, ten proffijtte van den Schout te zullen verbeuren, het zij Jonck off Oudt, telckens een boette van Twaalf Stüijvers, ende sullen de Ouders, ende Voogden altijd voor de Minderjarigenmoeten Respondeeren.
Aldus gedaan, ende gekeurt op het Raadhuijs tot Jisp, bij Gijsbert Vermeulen Schout, Jan Abrahamsz Thijmüs, Pieter Pietersz Wals de Oude, Jan Heertjesz Molenaar, Leender Colleman en Cornelis Cornelisz Ploeger, Schepenen.
Deze bovenstaande keure naer voorgaande kloeke Geslagh gepubliceert den 30e Decem. 1691.
D: Renoij Secrets:”
Nee, dit is niet uit een kleurboek maar uit het Keurboek van het dorp Jisp van 1691. Een keurboek is een register waarin alle keuren en verordeningen van een stad staan vermeld. En met een keur wordt hier waarschijnlijk een soort belasting bedoeld o.a. voor het onderhoud van dijken. 5) We kunnen hieruit opmaken dat Cornelis Cornelisz Ploeger (1647-1691) dus schepen was van Jisp. Wat opvalt is het feit dat Cornelis het keur ondertekent terwijl hij al op 21 augustus van dat jaar is begraven. Blijkbaar is het keur al veel eerder mede uit zijn naam opgemaakt en pas eind december gepubliceerd.
Zijn oudste zoon Klaas hebben we hier al gezien: http://barthelgezocht.blogspot.com/2020/07/de-vrouw-van-zes-miljoen.html
KOOPMAN EN KOOPMAN
Notaris Jan Koopman gaat er eens even lekker voor zitten. Het is 31 oktober 1754, een graad of tien buiten, helder weer met zuidwesten wind. 6) Antje Gerbrands en haar kinderen zijn aangeschoven, kortom we gaan een erfenis verdelen. Eerst allerlei geteut over een minderjarig kind en dan komt er ineens een vervelend legaat van 125.000 gulden voorbij, zodat er voor de tien ervende kinderen nog maar 9.000 gulden over blijft. En wat doet een deel van die kinderen dan als de poet binnen is? Meteen de spullen verkopen en opmaken, wat dat aangaat is er dus niet veel veranderd. Cornelis Cornelis - de oude - Ploegers (1685-1754) nalatenschap 7) had een totale waarde van 235.000 gulden, waarvan de koopkracht in 2018 € 1.700.000 was. 8) Alles als koopman bij elkaar geschraapt. Net als zijn beroemde oudoom en ledesetter Cornelis Jacobs Ploegh vinden we zijn grafzerk in de kerk van Jisp.
 |
| Foto uit eigen werk (klik om te vergroten) |
"... (waarschijnlijk huisvrouw of zo, ik kon het niet lezen, er staat een stoel op en ik durfde 'm niet te verschuiven, heiligschennis en zo maar ja iedereen zit en loopt er toch over nou ja ik had die stoel gewoon een zet moeten geven...)
van Marijtje Corn: Huyberts
...
Cornelis Corn: Ploeger
Gestorven Den 27 Maart Ao 1713
Oud 24 Jaaren 7 Maanden en
24 dagen Verwagtende de
Zalige Opstandinge"
daaronder ingebeiteld in een cartouche (omlijsting) een man met een door twee paarden getrokken ploeg
en verder:
"en
Nog rust hier het sterflyk deel
Van Cornelis Corn: Ploeger
Gestorven den 17 Maart Ao 1754
Oud 68 Jaaren 6 Maanden
en 13 Dagen Verwagtende de
Zalige Opstandinge
en Zyn Twede Huys-vrouw
Antjen Gerbrants
Gestorven den 4 April Ao 1762
Oud 66 Jaaren 3 Maanden
en 29 Dagen. Verwagtende
De Zalige Opstanding"
EEN STADHOUDER
Dit is Willem V, die zichzelf Willem Batavus van Oranje noemde.
 |
| Johann Georg Ziesenis, Portret van stadhouder Willem V Mauritshuis Publiek domein |
Hij liep mank en miste naar men zei twee voortanden, nadat hij in zijn jeugd van een paard was gekukeld. Het gevolg was een pruillip. Op 8 maart werd hij – 26 jaar oud - meerderjarig verklaard en van elke provincie had hij hiervoor een aparte aanstelling gekregen. 9) En zo kwam het dat op die dag in Jisp er een optocht van de burgers was tijdens de feestelijkheden ter gelegenheid van de meerderjarigheid van prins Willem V en zijn installatie als erfstadhouder. De stoet is afgebeeld in vijf rijen op een plein voor de kerk en raadhuis. In de stoet staan schutters en personen verkleed als allegorische figuren. Onderaan een profiel van het dorp en twee kleine cartouches met de legenda A-N. 10)
 |
| Optocht te Jisp bij de installatie van Willem V in 1766 Objectnummer RP-P-OB-84.625 Rijksmuseum (Publiek domein) |
En voor die feestelijke dag moest er natuurlijk flink geoefend worden. Dat gebeurde in een huis genaamd de Steene Kamer te Jisp, toevallig in het bezit van ene Cornelio Cornelis Ploeger (1734-1794).
 |
| Topografische prent ets met gravure Vervaardiger anoniem Inventarisnummer NL-HlmNHA_359_4460 Noord Hollands Archief (Publiek domein) |
Dit pand zou op de Sint Jacobsstraat hebben gestaan, een al lang verdwenen zijstraat van de Dorpsstraat naast het oude raadhuis, aan de andere kant van de sloot. Voorwaarde bij de sloop in 1824 was dat vijfhonderd gave zwarte dakpannen ontvangen moesten worden voor het raadhuis. 11)
Al op 22jarige leeftijd lezen we dat Cornelio actief is als koopman 12) en in 1790 verwerven Cornelis en zijn vrouw Anna Jans Goedschik het eigendom van Binnenkavel 82 in de Beemster, sinds 1986 “Klein Volgerwijck” geheten.
 |
| "Klein Volgerwijck" (Bron: Streetview) |
Bronnen:
1) www.onsdorpjisp.nl/historie/
2) Algemeen Handelsblad van 16 april 1899, "Een kort verhaal van Eenige Merkwaardige Geschiedenissen in Holland" door Engel Arends van Doorgeest en het boek "Een Hollandse jongen ter walvisvaart" door Cor Dokter
3) Gemeente Archief Amsterdam NA 1525/97 d.d. 23.4.1639. Notaris Jan Volkaertz. Oli te Amsterdam
4) Gemeente Archief Amsterdam NA 1587/183 d.d. 20.04.1640 Notaris P. Capoen te Amsterdam
5) Genealogie Trefwoordenlijst 5e editie op http://www.dumont-andre.nl/index.html
6) KNMI
7) Notariële akten Wormer 1740-1755 Notaris Jan Koopman akte van verdeling van 31 oktober 1754 via Family Search image 948 en verder
8) http://www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php
9) Wikipedia
10) Rijksmuseum Objectnummer RP-P-OB-84.625
11) “De Wormerlander” deel 2 pagina 43
12) Notariële akten Jisp 1749-1770 Notaris Hero van der Beek aktenummer 142 via Family Search image 28
13) Eigenaars van landerijen in de Beemster 1612 tot begin 20e eeuw en pachters in het jaar 1812. Enige transacties van boerderijen door Th.A. Dinkla
Reacties
Een reactie posten