TUSSEN DE WERELDOOORLOGEN
Na het verlaten van de lagere school gaat Jan waarschijnlijk al spoedig werken, want als hij veertien jaar is overlijdt zijn vader. En met tien kinderen, die moeten worden opgevoed zal elke gulden voor moeder Cornelia welkom zijn geweest want weduwepensioen bestaat nog niet. Hij slaagt er wel in om in zijn vrije tijd te leren en de Handelsavondschool te doorlopen. Hij leert daar onder meer zich de kalligrafie eigen te maken. Dat zal hem in de tweede wereldoorlog nog goed van pas zijn gekomen bij het vervalsen van eigendomspapieren en andere documenten.
 |
| Een bladzijde uit het werkboek kalligrafie |
Op het moment van huwen in 1932 met Willempje (Wil) Nieboer werkt hij als in- en verkoper bij groothandel Giebels (lood, ijzer en koper) te Haarlem en verdient daar een goed loon. Althans, daar lijkt het op: ze maken reisjes naar Duitsland en Zwitserland: foto's in het oude familieboek getuigen daarvan.
In de jaren dertig verandert Nederland snel: de Afsluitdijk komt klaar, de Zuiderzee is getemd en de grote droogmakingen in het IJsselmeer beginnen. Het aantal auto’s neemt explosief toe en verschijnselen als vrije tijd en vakantie duiken op. De hogere middenklasse gaat over de grenzen en bezoekt Duitsland of Zwitserland, net als mijn ouders dat doen, zoals hierboven al genoemd. In het familiefotoboek trof ik een foto aan van een botenhuis bij Luzern in het Zwitserse Vierwoudstedenmeer ; in 2007 varen Irma en ik langs hetzelfde botenhuis.
 |
| Het botenhuis aan het Vierwoudstedenmeer in de jaren dertig van de vorige eeuw... |
 |
| ... en in 2007 |
Halverwege de jaren dertig begint het te gisten in Europa: Mussolini en Hitler vallen resp. Ethiopië en Oostenrijk binnen en vooral in Afrika vloeit veel bloed. In Duitsland neemt de vervolging van joden na de Kristallnacht (zie hieronder) in 1938 groteske vormen aan en in Nederland krijgt de NSB voet aan wal.
 |
| Vernielde Joodse winkel in Magdeburg 1) |
|
De Kristallnacht (ook wel Nacht van het gebroken glas) was een door de nazi's georganiseerde actie (pogrom) gericht tegen de Joodse bevolking in Duitsland. De Kristallnacht vond plaats in de nacht van 9 op 10 november 1938. In heel Duitsland werden Joden en hun bezittingen aangevallen. Er werden 1400 synagogen in brand gestoken en gesloopt. Ongeveer 7500 winkels en bedrijven van Joden werden vernield. Ook Joodse huizen, scholen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moesten het ontgelden. Het werd de brandweer verboden om de branden te blussen. Volgens eerste verslagen werden tijdens de Kristallnacht 96 Joden op straat vermoord. Ook in Oostenrijk en Sudetenland werden Joden aangevallen en hun bezittingen vernield. Meer recente onderzoekingen stellen het aantal echter op meer dan 400 Joden die tussen 7 en 13 november vermoord of tot zelfmoord gedreven werden. Voegt men hierbij het aantal doden in de concentratiekampen waar direct na 10 november ongeveer 30.000 joodse jongere en gezonde mannen werden opgesloten, dan komt men bij een getal van meer dan 1400. Nazipropagandaminister Joseph Goebbels wordt gezien als het brein achter de Kristallnacht.
De naam Kristallnacht verwijst naar het vele glaswerk dat tijdens deze aanvallen werd vernield. Van joodse zijde werd later bezwaar gemaakt, zij vonden de naam te eufemistisch gegeven de ernst van de gebeurtenissen. Sindsdien worden er in Duitsland ook andere namen gebruikt zoals Reichspogromnacht en Novemberpogrome 1938.
Bron: Wikipedia
1) Bundesarchiv Bild 146-1970-083-44
Reacties
Een reactie posten